'De Sleutel van het Leven' over onmogelijk monnikenwerk

Zondag 26 november om 15.30 uur op NPO2

9 november 2017 in het dossier Pers

In de EO-film ‘De Sleutel van het Leven’ is Jacob de Leeuwe (67) bezig aan een onmogelijk monnikenwerk: het vertalen van de Talmoed in het Nederlands. Nooit eerder heeft iemand dat gedaan. De Talmoed is één van de belangrijkste boeken van het jodendom. Het zijn de eeuwenoude mondelinge verklaringen van het Oude Testament, die later op schrift zijn gesteld. Ze vormen de basis om het jodendom te kunnen begrijpen. Maar als je het De Leeuwe vraagt, zijn de wijsheden uit de Talmoed veel breder inzetbaar, ook voor de niet-joodse maatschappij. De EO probeert in de bijzondere film te achterhalen waar de bijna obsessieve passie van De Leeuwe vandaan komt om een niet te voltooien werk toch voort te zetten. In totaal bestaat de Talmoed uit 63 delen en zo’n 13.000 pagina’s. In tien jaar tijd heeft De Leeuwe bijna drie delen vertaald.

“Mijn zoektocht in het Jodendom met behulp van de Talmoed is een antwoord te vinden waarom ik ben wie ik ben. Ik heb daarin nog een lange weg te gaan. Die weg is niet altijd makkelijk te vinden. Maar hoe meer je kan terugkijken op het leven, hoe beter je kan verklaren waarom je die weg gegaan bent”, aldus Jacob de Leeuwe.

Jeugd
Al in zijn jeugd kwam De Leeuwe in aanraking met de Talmoed. Rond zijn veertiende vertaalde hij zijn eerste hoofdstuk. Daarna begon hij het als zijn taak te zien het werk van zijn voorvaderen te hervatten. Hij stamt af van rabbijn Jehoeda Betsalel Löw, beter bekend als de Maharal van Praag, die beroemd was om zijn mystieke krachten.

In de film gaat De Leeuwe terug naar zijn jeugd in Rotterdam en Enschede. Ook bezoekt het Duitse Worms. Daar woonde bijna duizend jaar terug De Leeuwes grote inspiratiebron Rasji (rabbijn Shlomo ben Jitschakie), één van de grootste Talmoedgeleerden ooit.

Geen opleiding
Het bijzondere aan De Leeuwe is dat hij nooit een opleiding tot Talmoedist heeft gehad. Toen zijn leeftijdsgenoten naar een jesjiva vertrokken, een Talmoedhogeschool, kon De Leeuwe dat niet vanwege zijn financiële situatie thuis. Misschien heeft dat hem wel meer gemotiveerd dan als hij wel een jesjiva had bezocht.

Syndroom van Down
Voor De Leeuwe is de Talmoed zijn steun en toeverlaat. Dat valt bijvoorbeeld te zien in de omgang met zijn zoon die het Syndroom van Down heeft. Volgens De Leeuwe zegt de Talmoed dat mensen, zoals zijn zoon, engelen zijn: puurder dan ‘gewone’ mensen. “Voor mij is de Talmoed de sleutel van het leven. Maar ik raad iedereen met een sleutelbos aan ook een klein sleuteltje Talmoed mee te nemen.”